Torfusamtökin

Torfusamtökin lýsa áhyggjum af þeirri þróun sem orðið hefur í miðbæ Reykjavíkur að undanförnu. Sífellt fjölgar auðum húsum sem látin eru drabbast niður og verða þannig lýti á umhverfinu og skapa mikla eldhættu.

Þessi þróun er bein afleiðing af nýju deiliskipulagi miðbæjarins sem byggir á gamaldags viðhorfum til eldri byggðar. Samskonar þróun átti sér stað í fjölmörgum borgum vesturlanda á 7. og 8. áratug síðustu aldar oft með sorglegum afleiðingum. Eigendur fasteigna sáu sér þá hag í því að láta húsin vísvitandi drabbast niður og jafnvel hleypa þar inn útigangsfólki og skapa eldhættu með það að markmiði að þrýsta á um niðurrifsleyfi.

Ýmislegt bendir því miður til þess að sambærilegar aðferðir hafi verið að ryðja sér til rúms í Reykjavík. Töluverð ásókn er í húsnæði og byggingarrétt í miðbænum og í mörgum tilvikum hafa fasteignafélög lagt mikið á sig við að koma leigjendum úr húsum til þess eins að láta þau standa auð og drabbast niður.
Tilgangurinn virðist oftast vera sá að þrýsta á um enn meira niðurrif og byggingarmagn en gert var ráð fyrir í nýlega samþykktu deiliskipulagi sem Torfusamtökun hafa þegar varað við.  Svo virðist sem sumir fasteignaeigendur telji samningsstöðu sína þeim mun betri því sóðalegri sem húseignirnar og umhverfi þeirra eru.

Á svo kölluðum Hverfisgötureit, sem fjallað hefur verið um í fréttum, setti borgin það skilyrði fyrir niðurrifi að í stað gömlu húsanna yrðu reistar byggingar sem féllu að umhverfinu. Það virðast eigendur ekki sætta sig við og þrýsta nú á um að fá að rífa húsin þótt ekki sé búið að samþykkja teikningar af því sem á að koma í staðinn.

Torfusamtökin telja óviðunandi að fyrirtæki sem hyggjast hagnast á framkvæmdum í miðbænum taki borgina í gíslingu með þessum hætti og setji t.a.m. verslun við Laugaveg í uppnám. Það er mikilvægt að skipulagsyfirvöld og þeir sem annast eftirlit með ástandi fasteigna láti þá sem ástunda slík vinnubrögð ekki hagnast á athæfinu enda sýnir reynslan erlendis frá að ef ekki er tekið á slíku af ákveðni ágerist vandinn hratt.

Í miðbæ Reykjavíkur eru dýrustu fasteignir á Íslandi og verðlag hátt á alþjóðlegan mælikvarða. Það hefði verið hægt að nýta hina miklu eftirspurn eftir fasteignum í miðbænum til þess að fegra bæinn og draga fram það besta í eiginleikum hans. Þess í stað hefur orðið öfugþróun samanborið við margar borgir í Evrópu. Ástæðan er ásókn í að byggja stöðugt meira án tillits til umhverfisins í stað þess að styrkja umhverfið.

Á sama tíma og miðbæir margra Evrópulanda hafa gengið í endurnýjun lífdaga með því að færa gömul hús til fyrri glæsileika líður Laugavegurinn og íbúar miðbæjarins fyrir þróunina hér og skipulag sem hvetur til hnignunar fasteigna í stað þess að ýta undir að húsum sé vel við haldið eða þau gerð upp.

Það er ólíðandi fyrir íbúa miðbæjarins og Íslendinga sem unna höfuðborginni að farið sé með miðbæ Reykjavíkur á þennan hátt. Víða annars staðar hafa borgaryfirvöld fundið leiðir til að hindra slíka þróun. Það er mikilvægt að yfirvöld í Reykjavík bregðist við á sama hátt, eyði óvissu og hverfi frá skaðlegri skipulagshugsun svo snúa megi þróuninni við.

Stjórn Torfusamtakanna, 26. mars 2008.

Snorri Freyr Hilmarsson, formaður
Áshildur Haraldsdóttir
Guðjón Friðriksson
Pétur H. Ármannsson
Þórður Magnússon

Þann 10. janúar sl. birti Fréttablaðið á forsíðu skoðanakönnun, þar sem fólk var spurt hvað ætti að gera við húsin að Laugavegi 4 og 6. Svona til að halda því til haga, þá vildu 30,9% aðspurðra láta byggja þar stórt og glæsilegt hótel. 41,5% vildu að reistar yrðu nýjar byggingar á lóðunum, þar sem umfang húsanna og útlit þeirra tæki betur mið af núverandi götumynd heldur áðurnefnt hótel og 27,6% vildu að húsin yrðu friðuð. Niðurstaðan gefur því til kynna að ekki virðist djúpur ágreiningur vera milli hinna tveggja síðarnefndu hópa hvað varðar hæð og umfang húsanna, en ólíkar skoðanir hinsvegar varðandi væntanlegt útlit þeirra.
En hér vaknar spurning.
Er það raunverulega svo að þau 41,5% Reykvíkinga sem vilja ný hús byggð samkvæmt nýjum teikningum kjósi að þau líti út með öðrum hætti, en þeim sem endurspeglar byggingarsögu borgarinnar á síðari hluta 19. aldar og kæri sig ekkert um að húsin við Laugaveg 4 og 6, geti útlitslega fallið í flokk með Aðalstræti 10, Geysishúsinu og Bernhöftstorfunni? Sorglegt ef satt er!!
Eða gæti það verið að einhverjir, innan þessa fyrrgreinda hóps, sjái húsin fyrir sér í því sem næst upprunalegri mynd, þar sem þó er unnið eftir nýjum teikningum og húsin aðlöguð nýju hlutverki? Getur verið að þeir hinir sömu séu hræddir við hugtakið friðun, hugtak sem búið er að menga allhressilega með því að tvinna það saman við hugtökin stöðnun og afturhald, og kjósi þar af leiðandi ekki að líta á sig sem friðunarsinna? Viðkomandi telur að með friðun sé verið að tryggja ömurlegt ástand þessara gömlu húsa við Laugaveg um ókomna tíð.
Hér er ekki um annað að ræða en grátlegan misskilning. Friðunarsinnar hafa engan áhuga á viðhalda núverandi ásýnd umræddra húsa. Friðunarsinnar hafa engan áhuga á stöðnun. Það sem þeir kjósa er gömlum húsum sé sýnd tilhlýðileg virðing ... og hvers vegna í ósköpunum ætti friðun, verndun og umhyggja fyrir hinu gamla að vera í einhverri mótsögn við framfarir?
Út um allan heim eru lagðar gríðarlegar fjárhæðir í verkefni er snúa að verndun, viðhaldi og endurbyggingu á hinu gamla. Hið fræga Parthenon á Akrópólis-hæð í Aþenu er eitt dæmi og Frúarkirkjan í Dresden er annað. Í mörgum borgum í Evrópu sem fóru illa út úr loftárásum í síðari heimstyrjöldinni hefur ógrynni fjár verið varið til endurbyggingar á merkum byggingum. Í einni fegustu borg veraldar Prag, er haldið fast í byggingararfinn. Sama á við um París og Flórens. Varla væri verið að standa í þessu, einungis í því augnamiði að tryggja algjöra stöðnun!!
Nei, þvert á móti, á þessum stöðum trúir fólk því að framtíðin byggist á fortíðinni. Fortíðin er aðlöguð kröfum framtíðarinnar, í stað þess að hún sé þurrkuð út. Og þessi nálgun á viðfangsefninu virðist virka því í dag þykja áðurnefndir staðir dásamlega fallegir og eru eftirsóknarverðir áfangastaðir fjölda ferðamanna.
Aftur til Íslands. Árið 1983 voru „framfarasinnar“ á ferð í Aðalstrætinu, rifu Fjalaköttinn og núverandi húsnæði TM var byggt í staðinn. Klárlega höfðu Íslendingar ekkert að gera með elsta uppistandandi bíóhús í Evrópu. En í hverju fólust framfarirnar? Nú á dögum líta mjög margir á niðurrif Fjalakattarins sem meiriháttar menningarslys og þar hafi „framfarasinnarnir“ stigið stórt skref afturábak. Fróðlegt væri að vita hvaða hlutverki þetta hús gengdi nú til dags, ef því hefði verið þyrmt og það lagfært með viðeigandi hætti. Það gæti til dæmis verið gott innlegg til kynningar á Reykjavík sem kvikmyndaborg, eins og góðir menn hafa lagt til, og veitt borginni sérstöðu umfram aðrar borgir!!

Og það sem meira er ... sérstaðan er framtíðin. Að hafa eitthvað fram að færa sem fáir eða engir aðrir geta boðið upp á. Þar gegnir byggingararfurinn veigamiklu hlutverki, því meðal annars þar liggur sérstaðan.

	Að draga tönn úr fallegu brosi
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt